Çalıştığım firma , Almaata' da bir yol inşaatı işi aldı. Bu nedenle bir kaç kez Almaata'ya gidip geldim. Şantiyemiz Bişkek yolu üzerinde Beriktaş ' taydı. Almaata'ya yaklaşık 2 saatlik uzaklıktaydı. İş ziyaretleri sırasında yol üzerinde şantiyeye giderken epey kuş görüyordum. Çok sayıda Alasığırcık , Çütre aileleri , Çiğdeciler , beni hayrete düşüren çöllere layık çarşafa bürünmüş Maskeli Kuyruksallayanlar vardı. Yolumun üzerinde bir göl keşfettim. Sumrular veördekler , birkaç da kıyıkuşu görüyordum. 2004 yılında henüz 204 tür görmüş yeni bir kuş gözlemciydim. Çok eminolduklarım zaten bilinen kuşlardı.

Bir Pazar ,14 Ocak 2004 , Rus sürücü ve Kazak tercüman ile kış sporları merkezine gittik.Yolumuz kar altında Huş Ormanının içinden gidiyordu. Fakat kar ve soğuktan kuşlar da görünmüyordu. Büyük Baştankara , Kara İskete'ler dışında :) Keklikler yolumuzu kesiyordu. Çünkü silah kullanma yasağı vardı dolayısıyla Av yasaktı. Aşağı inerken 2500m.lerde Rus yapısı bir binanın üzerinde gördüğüm Duvar Tırmaşık da bu şikayetimin dışında..Tercüman ve şoföryol arkadaşlarım beni bir kaç tek katlı evin yanında durdurdular . İkiside çocukluklarından söz ediyorlarmış. Tercüman da Şöfor de İlk ve Orta öğrenim zamanında Dağdaki evlerde sınıf arkadaşlarıyla kalarak; dağda ve doğada nasıl yaşamaları gerektiğini, tehlikelerin neler olabileceğini , doğayı tanımayı hedefleyen birer haftalık eğitim görmüşler. Aklıma sürekli su kanallarına , göletlere yüzme için girerek yaşamını kaybedençocuklarımız geldi. Eğitim eksikliği..Keşke bizde de olsa ! Halen daha hayalini kuruyorum .

Bütün bu gezmelerimde gördüm ki bir kuş rehberine gereksinim vardı. Bir sonraki gelişimde mutlaka rehberli bir gezi yapmayı kafama koydum.Internetten rehber arayışım şanslı bir sonla noktalandı .15.05.2004 de sabah 7 akşam 20 arası bir günlük kuş gözlemi için Svetlana ile anlaştık . Svetlana zaten 22 Mayıs'taki Kuş Gözlem turuna hazırlık ve ön çalışma olarak gözleme çıkacağını o nedenle de 100 $ ın yeterli olduğunu söyledi. Bu tokgözlülüğü çok seviyorum. Eski bizi hatırlatıyor. Çevremiz hep böyle insanlarla doluydu. Neyse konuyu dağıtmayalım.. Bu gezimle ilgili Yelkovan grubuna gönderdiğim yazımı"YAZILARIM " başlığı altında bulabilirsiniz.

Svetlana sordu Çöl mü ? Dağ mı? Pazar günkü turda seçimi mi Tien Shan dağlarının Kırgızistan sınırlarına yakın tepelerinden yana kullandım. Henüz Dünya kuşlarının 207 /10000 inini görmüş, ( yaklaşık % 2 si gibi ) bir Kuş Gözlemci olarak her türe açıktım ama nedense Himalaya Urkekliği hedef türüm oluverdi. Aslında şu günkü kuş bilgimle Büyük Kızılkuyruk veya Himalaya Yakutgerdanı gibi veya Kara gerdanlı Bülbül gibi veya Çekirge Kamışçını gibi veya Yaprak Söğüt Bülbülü gibi türleri bu gezide gördüğümde ölmem lazımdı:) Bu da yurtdışı gözlem gezilerine 7 yıl sonra Ülkemde 398 türdeyken çıkmamın ne kadar isabetli olduğunu gösteriyor . Kuş alemine emek verip gözlem ,kitapve bilgi artırıp yurtdışına açılmak bana çok büyük kolaylık getirdi. Ayrıca bu kıymetli liste sadece 100 $ a malolmuştu. Türkiye dahil , gördüğüm göreceğim en hesaplı turum olarak da ayrıca gezi tarihime geçti :)

Tur gününde başlangıçta 1.5 karatavuk büyüklüğünde bir kuşla karşılaştık. Bu kuşa sonra iki kez daha rasladık adı Blue Whistling-thrush ( Mavi islıkçı Ardıç ). Mor ile koyu mavi arası bir rengi var ,bizim çocukluğumuzda çivit diye çamaşırda kullanılan bir toz vardı. Çivit mavisi yani ..
Ve Sonunda bir derekuşu... Brown Dipper...White throated dipper yani bizim tatlı Derekuşumuz , buralarda her zaman görülürmüş. Ama Brown dipper çok seyrekmiş. 3300m. yükseklikte Güldenstadt’redstart yani Büyük Kızılkuyruk izlemek güzeldi . Kayanın üstünde uzun uzun poz verdi. Himalaya Urkekliğinin önce sesini duyduk . Ben çok heyecanlandım. Beklemeye başladık . Ses giderek yaklaşmaya başladı . Sonunda bir kayanın gölgesinden yavaşça otlaya otlaya çıktı . Yaklaşık 3000m. lerde sonunda Himalaya Urkekliğiyle tanışmak benim kadar Svetlana' yı da heyecanlandırdı.Oldukça açık renk ve bizim Urkeklikten büyüktü . Sveta "now open! Open! " diye seslenirken ben de: " seni seviyorum Sveta ! " diye ona tezahürat yapıyordum. Hedef türümü yakalamıştık!

Göknar Kargası da pek anlatılmaz yaşanır bir kuştu açıkçası. O zaman bir gün bu kuşu Istanbul'da göreceğim hiç aklıma gelmemişti. Ama bu güzelim Istanbul sürprizlerle doludur . Terkosta yıllar sonra kısmet olacaktı ne güzel ! Sakallı Akbabayı taaa yukarlardan aşağıya bakarak izlemek çok keyifliydi. Yukardan aşağıda koca uçan bir halı gibi adeta ..Kaya Kartalını kovalayan bir Kuzgun ve ikisini de önüne katan Kara Leş Kargası ikisinin de hakkından geldi. Gezi Himalayan Rubythroatve diğerleriyle sürdü . Bu kuşa Himalaya Yakutgerdanı diyebilirmiyiz bilmiyorum. Sarı karınlı Kocabaş da yine çok hoş bir kuş. Naples Yellow Deep rengi ile Green Gold karışımı bir sarı tonu var . Rehberim bana gezide ,hayret ettiğini çünkü common olan değil de hep rare( nadir )olan kuşlara rasladığımızı söyledi. O zaman söylediğinde inanmıştım ama şimdi bir kuş rehberi öyle dediğinde gayet hazırlıklıyım . 2800 ve 3400 m. lerde Rasathane ve Gökyüzü inceleme birimleri var . Daha uzun turlarda 2800m. kamp kuruyorlarmış . Great Almaty Lake de yukardan nefis görünüyor .

Biraz rehberimden söz edeyim. Svetlana son derece usta bir kuş rehberi. Eşi de İngiliz ve kuş turları organize ediyormuş. Yaşı kırkın üzerinde. Aslında uzmanlık dalı av ve yaban hayatı. Dağda leoparlar olduğunu ve yediği hayvanları falan anlatıyor. Kuşçuluğa çok yavaş girdiğini söylüyor. Kuşçular az sayıdaymış orada. Ornitologlar var ama İngilizce bilmedikleri için rehber de olamıyorlar diyor. Kazakistana; Hindistandan ,Sibiryadan ve Avrupadan üremeye gelen çok kuş oluyormuş. Buraya ait resimli bir kitapları yok . Elinde Hindistanın resimli bir kuş kitabı ile ve bizim kullandığımız Lars Svenson un kitabıyla geldi. Kazakistana ait gördüğü kuş adedi 359; dünya sayımı ise 1300 imiş. Eşinin ise dünya sayımı 3200 falan. Alt türleride sayıyorlarmış. Listeleri de hep alttürle dolu. Örneğin Saksağan aslında sizinkinden değişik beyazı daha fazladır diyor. Ben baykuşlar konusunda neler yaptıklarını sorduğumda eşinin adeta bir baykuş eksperi olduğunu ekledi. Ancak konu dağıldı ,tam olarak deneyimlerini öğrenemedim. Hep aynı yerlere gitmek yerine yeni yerler de keşfetmeye çalıştıklarını ekledi. Ben kuşu dürbünle izlerken Svetlana bana kuşu yavaşça çok hoş masalsı bir tarzda anlatıyor. Kimi anlattı biliyormusunuz o güzel ingilizcesiyle : Hume's Leaf Warbler ! Yaprak Söğüt Bülbülü ne türmüş yarabbi ! O zaman bu kuşun bizim için değerini bilmeden izlemiştim . 2004 de ne kadar şanslı olduğumu da yıllar sonra kuş işinde yoğunlaştıkça anlayacaktım. Dikkat etmem gereken yerleri tek tek bu anlatımında dile getiriyor. Kayıtları kesinlikle yazmıyor. Elinde Sony marka bir ses kayıt cihazı var. Arabaya oturunca kuşun veya kuşların adını, nerde gördüğünü, kaç adet olduğunu banda kayıt ediyor. Bazen sesleri de kaydediyor.Onları sesleri tanımlayabilmek için aldığını söylüyor.Akşam da kaydediciden bilgisayara geçiyor. Kesinlikle pes etmiyor. 2800m.de fır döndürüyor insanı.Sesleri çok iyi tanıyor. Genelde en zor kuşları sesi duyduktan sonra mutlak buluyor. O da kargaları sevmiyor. Duvar Tırmaşığı duyunca kendini kaybediyor. Almaata' ya önceki gelişimde ,14 Ocak da yaklaşık 2500 m.lerde bir yapının üzerinde gördüğüm ve fotosunu çektiğim Duvar tırmaşığı söyleyince çığlıklar falan attı. Ona hemen e postayla yer bilgisi ve kuşun fotolarını gönderdim. Anlayacağınız Sveta da bana sık sık sevgili kuşçu arkadaşlarımızı hatırlatıyor.

Akşam onları yemeğe davet ettim . Yeri onlar seçti . Bu arada listemizi gözden geçirdik .
------- Luscinia pectoralis(ballioni) Himalaya yakutgerdanı Himalayan rubythroat 3
------- Prunella atrogularis Kara Gerdanlı Bülbül Black Throated Accentor 1 (Ural turunda Sveta'nın hatırlatmasıyla eksik yazıldığı ortaya çıktı ve ekledim.)
------- Phoenicurus erythronota Rufous backed redstart 1male
------- Phoenicurus erythrogaster(grandis) Büyük kızılkuyruk Güldenstadt ‘s redstart 2
------- Tetraogallus Himalayanensis Himalaya urkekliği Himalayan snowcock 1+4ses
10090 Anthus trivialis Ağaç İncirkuşu Tree Pipit 2
------- Anthus spinoletta(blakistoni) Dağ İncirkuşu Water Pipit 4
------- Myophonus caeruleus(turcestanicus) Blue Whistling- thrush 4
12020 Turdus viscivorus Ökse Ardıcı Mistle Thursh 2
02960 Aquila chrysaetos Kaya Kartalı Golden Eagle 1
02870 Buteo buteo Şahin Buzzard 1ses
------- Mycerobas carnipes Sarı karınlı kocabaş White winged grosbeak 2+
------- Certhia familiaris(tianschanica) Orman Tırmaşıkkuşu Common Treecreeper 1
15671 Corvus corone corone Kara Leş Kargası Carrion crow +
03090 Falco columbarius Boz Doğan Merlin 2
03040 Falco tinnunculus Kerkenez Common Kestrel 1 +2
02460 Gypaetus barbatus Sakallı Akbaba Lammergeier 1
03100 Falco subbuteo Delice Doğan Northern Hobby 1
15200 Lanius excubitor(pallidirostris) Steppe Grey Shrike 5
02380 Milvus migrans Kara Çaylak Black Kite 1
15570 Nucifraga caryocatactes Köknar Kargası Spotted Nutcracker 2
13002 Phylloscopus humei Yaprak Söğütbülbülü Hume's Leaf Warbler +
12930 Phylloscopus throchiloides Yeşilimsi Söğütbülbülü Greenish Warbler +
------- Locustella nevia(straminea) Western grasshopper warbler 2+1ses
------- Phylloscopus griseolus Sulphur-bellied Warbler 2
16390 Serinus pusillus Kara İskete Red-fronted Serin 12+ses
------- Streptopelia orientalis(meena) Büyük üveyik Oriental turtle-dove 2
05560 Actitis hypoleucos Dere Düdükçünü Common Sandpiper 3
03550 Alectoris chukar Kınalı Keklik Chukar 2
15870 Acridotheres tristis Çiğdeci Common Myna +
-------- Carpodacus erythrinus(ferganensis) Çütre Common Rosefinch 30+
04690 Charadrius dubius Küçük Halkalı Cılıbıt Little Ringed Plover 6
------- Cinclus pallasi(tenuirostris) Derekuşu Brown Dipper 2
06650 Columba livia Kaya Güvercini Rock Dove +
------- Coracias garrulus(semenowi) Gökkuzgun Eurasian Roller 15+
15720 Corvus corax (tibetanus) Kuzgun Common Raven +
15630 Corvus frugilegus Ekin Kargası Rook +
07240 Cuculus canorus Guguk Cuckoo 3+ses
10010 Delichon urbica Ev Kırlangıcı House Martin +
04290 Fulica atra Sakarmeke Coot 3
04240 Gallinula chloropus Saztavuğu Moorhen 1
04550 Himantopus himantopus Uzunbacak Black-winged Stilt 2
09920 Hirundo rustica Kır Kırlangıcı Swallow +
15190 Lanius minor Karaalınlı Örümcekkuşu Lesser Grey Shrike 3
05925 Larus cachinnans Gümüş Martı Yellow-legged Gull 4
05820 Larus ridibundus Karabaş Martı Black-headed Gull 32
04930 Vanellus vanellus Kızkuşu Lapwing 8
09610 Melanocorypha calandra Boğmaklı Toygar Calandra Lark +
09620 Melanocorypha bimaculata Küçük Boğmaklı Toygar Bimaculated Lark +
08400 Merops apiaster Arıkuşu Bee-eater 11+
18820 Miliaria calandra Tarla Kirazkuşu Corn Bunting 3+ses
10200 Motacilla alba Akkuyruksallayan Pied Wagtail 8+
------- Motacilla personata MASKELİ KUYRUKSALLAYAN MASKED WAGTAİL 1
11460 Oenanthe oenanthe Kuyrukkakan Northern Wheatear 2
14610 Periparus ater(rufipectus) Çam baştankarası Coal Tit 2
14640 Parus major Büyük Baştankara Great Tit +
15910 Passer domesticus Serçe House Sparrow +
15490 Pica pica(bactriana) Saksağan Eurasian Magpie 8
00090 Podiceps cristatus Bahri Great Crested Grebe 2
15840 Sturnus roseus Ala Sığırcık Rose-coloured Starling 150+
01710 Tadorna ferruginea Angıt Ruddy Shelduck 2
11870 Turdus merula Karatavuk Blackbird 7
08460 Upupa epops İbibik Hoopoe 2
16490 Carduelis chloris Florya Greenfinch 2
09700 Calandrella rufescens Çorak Toygarı Lesser Short-toed Lark +
09670 Calandrella brachydactyla Bozkır Toygarı Short-toed Lark +